Wakin chiqakunapi papaqa wata mikhuna
Ñapis papa cosecha chayamuchkanña, tukuypis papataqa uqhariytawan ñaraq k’ayruspi, trojaspi, pirwaspi, phinaspi jallch’akunchis, sapa chiqapi yachanchispuni papata jallch’akuyta, aswanta temporal jallp’akunapi, wata papata tarpukunchis, watantinta mikhunapaq. Mamakuna, wawakuna, tatakuna imaqa wayk’unapaqqa chay jallch’asqamanta urqhurimuytawan wayk’ukunchis, watata papanchis muyuykun sumaq jallch’asqa kaspaqa.
Yachayninchisqa purikuchkallanpuni
Jaqay Raqaypampa chiqakunapi chaqra llank’aqkunawan kay papa khuru pillpintumanta parlarirqayku, imaynata papa khuru pillpintuta chinkachisunman?, nispa tapuykacharirqayku, paykunapi jatun yachay kasqa, mana quimicoswanchu janpiq kasqanku, kuraq tatakunamanta kay yachaykuna puriq kasqa, chaykunata kunankama apaykachachkanku.
Yachay wasiqa kawsayninchikta kallpachanapaq kanan tiyan
Territorio Indígena Raqaypampapiqa kan uk Centro de Educación Alternativa (CEA), “Fermín Vallejos”, kayqa uk Centro de Formación Originaria de Altura (CEFOA), chaypi waynuchus, sipakus, machu runakuna, qharis, warmis bachilleres lluqsinku. Paykuna kay papa khuru pillpintumanta llank’arirqanku, yachayninkuta kallpachayta munaspa, nuqanchispis yacharina, uk autoinvestigacionta ruwarqanku, paykuna kikin kuraq tataswan parlarikurqanku.
AJINATA PAPA KHURU PILLPINTU MIRAN (MUYUPI):
Pillpintuqa iskay chunka ukniyuq p’unchayta kawsan, chay kawsayninpitaq papa ñawikunaman pachaq kuraq runtusta churan. Chunka ukniyuq p’unchaymanta khuruman tukun. Kay khurutaqri uk killata papata mikhuspa kawsan. Jinapi kay khuruqa khuskan killata papaq ñawinpi k’irukuspa kawsan. Ajina k’irusqa khurumanta watiq pillpituman tukullantaq, chaymanta watiq runtusta churayta qallarillantaq.
PILLPINTU KHURU AJINATA PAPATAQA MIKHUKAPUN
Papa allakuptinkama, phinapi, trojapi jallch’asqaña kachkaptin aswanta mikhukapun. Papata allaytawan allinta chikllana, ñaraq q’uyu papasta, ñaraq khurusqa papasta, chaymantaraq mujupaq, mikhunapaq jallch’ana kanman.
IMAYNATA PILLPINTUTA, KHURUTA CHINKACHISUNMAN
Achka ruwaykuna tiyan, kunan iskayllata qhawarisun:
Q’uyu papata, khurusqa papata aqllana:
Papa sukamanta lluqsiramuyta yachan, ruphaywan q’uyuyan, kay q’uyu papaman khuru mana yaykunanpaq, pallarquytawan talegopi sumaqta wataykuspa jallch’ana. Q’uyu papata mana pallasunman chayqa sano papaman pillpintu khuruqa yaykunman. Jinallataq allaytawan, manaraq jallch’asaspa kikin papa qallpapi khurusqa papasta aqllaspa waqpi jallch’ana.
Kimsa k’uchu qhurawan janpinallataq:
Kimsa K’uchu qhura iskay kilota jina pallamuna, chaymanta maranpi kutarpana.
Chay kutasqata mankapi kimsa litro yakuman churaykuna, t’impuchina.
Chaymanta chay kimsa k’uchu yaku t’impusqata, p’uñupi kimsa p’unchayta puquchina.
Sumaq puqusqaña kaptin, chay puqusqa yakuwan papata trojaman yaykuytawan, uk ch’aqritawan papata ch’aqchuna.
Q’apaynin mana lluqsipunanpaq, sumaqta tukuy jusk’itusninta t’uruwan llut’ana.
Kimsa k’uchu yakuqa sinchi jaya, chayrayukutaq papa khuru pillpintuqa sanu papasmanqa manaña yaykunñachu, uña khuruspis wañuranku.
Kaymanta CENDA wasipi tiyan uk cartilla qhichwapi-castilla simipi ruwasqa, munaspaqa chinpaykamuspa rantirikuychis, tiyan chunka ukniyuq ruwaykuna papata pillpintu khurumanta jark’akunapaq.
