Imprimir esta página
Willarisqayki: Mallkumanta Imillamanta Quri Q’intimantawan

 WILLARISQAYKI: Comunidades campesinas indígenas originariaspiqa sapa ch'isi manaraq puñuykapusaspa tata, mama, kuraq tata, kuraq mama cuentitostaqa manchay misk'i simiwan willariwanchik, wawakunataq qhichi ninrilla uyarinchik, sapa ratumantataq "chantarí, chaymantarí" nispa tapurikuchkanchik.

 Mallkumanta Imillamanta Quri Q’intimantawan

 

Cuento Imillamanta dibujo

 

Mallkuqa manchay atiynituk karqa nin, kamachik tukuy uywakuna liqrayuk kunata. Karu chiqapi uk qaqa jusk’upi tiyakuq kasqa, wayq’u chiqapi. Uk p’unchay Imillaqa ovejasninta lomasman michik apasqa, chay Mallkuk thapan chiqanniqman.

 

Jinallapi Mallkuqa Imillataqa rikurpasqa, k’achita kasqa. Chaymantaqa uk wapu waynuchuman tukuytawanqa, Imillamanqa chinpaykusqa.

 

Jinamantaqa Mallkuqa sapa p’unchay rikhurik nin Imillamanqa, k’acha sunquwan parlapayaq. Ajinapiqa yachanasqa jinaña kasqanku. Chaymanta Mallkuqa, may k’acha waynuchuman tukusqa, Imillataqa nisqa:
- Mat’ita uqllaykuway ari.

 

Waynuchuqa sapa kuti astawan misk’ita ukllaykunanta mañakuq kasqa. Jinapi Imillaqa uywasnintaqa qunqayman churarpasqa, waynuchuta qhatiq churakusqa, chay maypicha thapan kasan chaykamapuni.

 

Imillaqa unaysituta wasinman mana chayapusqachu, mamanqa llakisqa wawantaqa mask’aq churakusqa, tukuy imata umachakusqa wawanmantaqa, icha ima millay llakiypi rikukusqanta. Jinallapi Imillaq mamanmanqa uk Quri Q’inti lliphipirisaq rikhurisqa. Chinpaykuspataq, nisqa:
- Yu warmi imamanta waqachkanki chay jina llakiytari. Warmitaq nisqa:
- Ay , warmi waway ovejas qhatirisqa chinkarin, k’achita karqa, nispa, waqayninta picharakusqa. Quri Q’intitaq nisqa:
- Ama waqaychu, nuqa wawaykita rikuni, ama llakikuychu. Payqa jaqay wayq’u chiqanpi sanitu kakuchkan.
- Quri Q’inti, wawayta qan pusanpuway á.
- Amaña waqaychu, nuqa wawaykita chayachimusaq.

 

Niytawan Quri Q’intiqa chay ratu may k’uchi kachaykukusqa Mallkuq thapanmanqa. Chayaytawanqa Imillataqa rikusqapacha, nisqataq:
- ¡Yú! sipaku, mamayki llakisqa kachkan chinkamusqaykimanta. Jámuy wasariy kay wasayman nuqa q’ipisqayki wasiykikama.

 

Cuento imillamanta dibujo2

 

Jinapi Mallkuqa thapanman kutipusqa, nitaq Imillaqa kasqachu. Maytapuni Phiñarikusqa, ajinapi tukuy masisninta waqyachisqa. Uknin p’isquqa Quri Q’inti kasqa, nitaq pay kasqachu.
- May chay Quri Q’intiri?, maypi kachkan, niytawan Mallkuqa may phiña mask’aq kachaykukusqa. Uk sach’a patapi Quri Q’intiqa chukurichkasqa, ni ima ruwaq jina.

 

Mallkutaq iskay sunqulla tapusqa:
- ¡Yú!, maytaq chay sipaku ovejata michik? Quri Q’intiqa mana uyariq jina churakusqa, watiqmanta sinchita qhaparispa, tapullasqataq:
- Maytaq michik Imillay? Maypitaq kasan?

 

Quri Q’intiqa ch’in kakusqa, mana uyarik churakusqa. Phawarikapusqa uk Molino chiqanta. Chaypitaq Mallkuwanqa sinchita qunakusqanku. Jinamanta Quri Q’intiqa Mallkuta upiykakapusqanta jina sientekusqa, chayllapi Mallkuqa Molinopi trancasqa rikhurisqa.

 

Chaymantaqa, qhipamanqa Mallkuwan Quri Q’intiwanqa mana parlanakuqchu kanku nin. Jinallataq imillapis chay jina llakiypi rikhurisqanmanta qhipamanqa watiqmanta ovejasta michik churakapusqa, karunchakuspapuni k’acha waynuchusmanta.

 

Jinapis, parlanku Quri Q’inti kasqanta juch’uysitu, sinchita phawayqachaq k’uchi k’uchilla, ayqisqanmantapacha. Mallkutaq, q’ara uma, Molinosina umanta q’alata ruthurpasqa.

 

Willariwanchik: Basilia Huarachi Colque
Comunidad: Kurawara de Carangas-Oruro
Qhichwaman tiwqran: Zenobio Siles S.

 

Kay cuento tarinkichik Periódico Conosur Ñawpaqman Nº 174 yupaypi.

 

CENDA - 2020

 

 

Visto 1254 veces Modificado por última vez en Viernes, 29 Mayo 2020 19:09
Compartir esa articulo

Sobre el Autor

CENDA

CENDA es una institución sin fines de lucro que acompaña las estrategias propias de manejo y control del territorio y recursos naturales. Comparte nuestros contenidos y síguenos en nuestras redes sociales para estar al tanto de nuestras actividades.

Sitio Web: cenda.org/joomla30
Inicia sesión para enviar comentarios