Cartilla Bilingüe: Registro Comunitario de Semillas, Herramienta para proteger nuestra biodiversidad
Cartilla Bilingüe sobre Registro Comunitario de Semillas, experiencia práctica de la comunidad Chillavi, provincia Ayopaya, que de manera colectiva han registrado las variedades de papas, ocas, isaños, para proteger, cuidar sus semillas de papa del peligro de apropiación de la variabilidad genética que posee la comunidad, por parte e empresas semilleristas, instituciones estatales o personas particulares.
Willarisqayki: QHARISIRIMANTA, ñawirina kay qillqasqata, comunidadespi kay cuentitosqa rikhurin, tatasmanta, mamasmanta wawasman chayan, tutan samarisaspa, llank'ana patapi samarisaspa kay willaykunaqa purin. Amapuni chinkachinachu, willanarikunallapuni nuqanchispura. Wawakuna yachachunku, uyarichunku, purichichunku kay jina willaykunata. CENDA, qhichwa parlayta, qhichwa kawsayta tanqarispallapuni.
Ch’illka llikt’ita misk’i, k’achitu queso quesolla, jatun llaqtamantaqa llikt’a mana misk’ichu, kachiyuq jina, k’ara, mana allinchu, kay llikt’aqa k’achitu, misk’isitu.
CENDA / 19 de Octubre de 2020.- Llikt'a ruwayta yacharisunman, imataq llikt'a?, llikt'aqa coca aswan misk'i akullinapaq, may unaymanta kuraq tata, kuraq mamanchik ajinatapuni akulliq kanku. Paykuna kikin llikt'ataqa ruwakuq kanku. Periódico "Conosur Ñawpaqman" comunidadespi puriykacharimun, runawan parlarimun. Kunantaq llikt'a ruwaymanta ñawirisun.
Kunan parlarikusunchik YACHAQkunawan, jallp’ata puquchikkunawan, paykuna willariwasun, imaynataq cosechas kay wata. Balance Cosechas ruwarisun. Qayna wata octubre, noviembre killapi, 2019 “wata tarpuyta” tarpurirqanku. Tarpuyta qallarinapaq señasta rumipi, phuyupi, wayrapi, sach’akunapi, atuqpi, qhawanku, chayman jina surco ruwanku, ñawpaqchu, chawpichu, qhipachu waliqta puqunqa, mikhuna mana familiapi pisinanpaq.